Lĩnh vực tiền điện tử tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) đã tăng vốn hóa từ 4,5 tỷ lên gần 20 tỷ USD chỉ sau hai năm. Với những cái tên nổi bật như TAO, Grass và Prime Intellect, cùng xu hướng đào tạo AI phi tập trung và hỗ trợ từ stablecoin, AI crypto được dự báo sẽ là làn sóng tăng trưởng mới trong hệ sinh thái tiền số.

 Vào năm 2023, tổng vốn hóa của các token AI chỉ khoảng 4,5 tỷ USD – một con số khiêm tốn trong một thị trường trị giá hàng nghìn tỷ. Nhưng đến thời điểm hiện tại, con số này đã tăng gấp bốn, đạt gần 20 tỷ USD, dù vẫn chỉ chiếm 0,67% tổng giá trị toàn thị trường tiền điện tử. Để dễ hình dung, lĩnh vực tài chính trên blockchain – bao gồm các dự án như stablecoin, lending, DeFi – đang nắm giữ vốn hóa lên đến 519 tỷ USD. So sánh này cho thấy lĩnh vực AI crypto vẫn còn rất nhiều "room" để tăng trưởng – giống như những gì DeFi từng trải qua vào năm 2020. Theo Grayscale, quỹ đầu tư tài sản kỹ thuật số hàng đầu thế giới, sự "nhỏ bé" này không phải là điểm yếu – mà là dấu hiệu cho thấy lĩnh vực đang ở giai đoạn sơ khai với dư địa tăng trưởng khổng lồ.

Bên trong lĩnh vực AI crypto, hiện có khoảng 20 token lớn đang hoạt động. Trong đó, nổi bật nhất là TAO – token gốc của dự án Bittensor, chiếm vị trí dẫn đầu về vốn hóa. TAO cũng là đại diện tiêu biểu cho xu hướng AI phi tập trung (decentralized AI). Token này được mô phỏng theo Bitcoin với tổng cung tối đa 21 triệu, halving mỗi 4 năm, và lần halving đầu tiên sẽ diễn ra vào cuối năm nay. Điều này tạo nên cơ chế giảm phát, từ đó thúc đẩy giá trị dài hạn. Tuy nhiên, năm 2025 không phải tất cả đều tăng. TAO chỉ tăng nhẹ 2% từ đầu năm, trong khi ElizaOS – một token AI khác – đã giảm đến 80%, cho thấy mức độ biến động cao của phân khúc này.

Theo báo cáo mới nhất của Zach Pandl và Will Ogden Moore từ Grayscale, stablecoin có thể sẽ trở thành mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái AI crypto. Lý do? Stablecoin mang lại khả năng thanh toán nhanh, chi phí thấp, và khả năng lập trình, phù hợp để trở thành "nhiên liệu" cho các tác nhân AI hoạt động trong môi trường blockchain. Các ông lớn như Stripe, Meta, và nhiều ngân hàng toàn cầu đã nhảy vào lĩnh vực này. Coinbase cũng công bố tiêu chuẩn thanh toán mới để hỗ trợ AI sử dụng stablecoin. Cùng với đó, các dự luật như GENIUS stablecoin và luật về cấu trúc thị trường crypto có thể thúc đẩy sự chấp nhận rộng rãi hơn.

Một điểm nhấn đáng chú ý là việc nâng cấp dTAO vào tháng 2 vừa qua, cho phép các subnet AI đầu tư và phát triển độc lập trên nền tảng Bittensor. Kể từ đó, hơn 7% tổng cung TAO lưu hành đã được phân bổ cho các subnet – một bước tiến lớn trong việc xây dựng mạng AI phân tán thực sự. Điều này mang đến triển vọng tương tự mô hình Bitcoin Lightning Network, nhưng dành riêng cho AI: cho phép mở rộng quy mô, giảm chi phí đào tạo, đồng thời tăng tính bảo mật và phi tập trung.

Một hướng đi đột phá khác là AI đào tạo phân tán – trong đó nhiều máy tính nhỏ (thường là GPU nhàn rỗi) kết hợp với nhau để huấn luyện mô hình AI khổng lồ. Prime Intellect là dự án tiêu biểu khi huấn luyện thành công các mô hình lên tới 30 tỷ tham số thông qua mạng lưới phi tập trung. Việc này giúp giảm phụ thuộc vào các trung tâm dữ liệu tập trung như AWS hay Google Cloud – một điểm yếu cố hữu trong AI truyền thống. Nếu xu hướng này phát triển, AI crypto có thể hạ thấp rào cản gia nhập và mở rộng ra quy mô toàn cầu. Không chỉ có TAO hay Prime, thị trường AI crypto còn đang chứng kiến nhiều cái tên mới nổi bật:

• Grass: Dự án hiếm hoi tạo ra doanh thu thực tế hàng chục triệu USD mỗi năm bằng cách bán dữ liệu web cho các phòng thí nghiệm AI. Mạng lưới này hiện đang mở rộng sản lượng dữ liệu, và có thể ra mắt sản phẩm người dùng trong năm nay.

• Virtuals: Dự án nổi bật với doanh thu khoảng 30 triệu USD/năm từ các giao dịch AI agent – chứng minh khả năng thương mại hóa thực tế.

• Ngoài ra, các dự án Gensyn, Nous Research và Prime đang rục rịch ra mắt token trong năm nay, hứa hẹn tạo nên làn sóng AI crypto mới.

Disclaimer: Bài viết chỉ có mục đích thông tin, không phải lời khuyên đầu tư. Nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ trước khi ra quyết định. Chúng tôi không chịu trách nhiệm về các quyết định đầu tư của bạn.