Từng bị xem là "tiền ảo" bất hợp pháp và đầy rủi ro, thị trường crypto Việt Nam đang chứng kiến một bước ngoặt lịch sử với sự ra đời của hành lang pháp lý ngày càng hoàn thiện. Cuộc chơi giờ đây có sự tham gia của những gã khổng lồ tài chính, chính thức mở ra một chương mới cho "tài sản số" và hứa hẹn định hình lại toàn bộ bối cảnh đầu tư trong nước.

 Cuộc chuyển mình từ "vùng xám" ra ánh sáng

Thập kỷ trước, khi những đồng Bitcoin đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam, chúng gắn liền với những định kiến tiêu cực như lừa đảo, rửa tiền và một "vùng xám" pháp lý đầy bất định. Các nhà đầu tư tham gia thị trường trong tâm thế vừa hy vọng vừa lo sợ trước sự thiếu vắng một khung pháp lý rõ ràng.

Tuy nhiên, một sự dịch chuyển địa chấn đang diễn ra. Với việc Luật Công nghiệp Công nghệ số được thông qua và Nghị quyết số 5 về thí điểm thị trường tài sản mã hóa được ban hành, Việt Nam đang có những bước đi quyết đoán để công nhận và quản lý crypto như một loại hình "tài sản số" chính thống. Hãy cùng nhìn lại hành trình đầy biến động này và phân tích những gì đang chờ đợi phía trước.

Hai Giai Đoạn Định Hình Vận Mệnh Crypto Việt

Quá trình pháp lý hóa crypto tại Việt Nam có thể được chia thành hai giai đoạn rõ rệt, phản ánh sự thay đổi trong tư duy của các nhà làm luật: từ kiểm soát chặt chẽ đến chủ động kiến tạo.

Giai đoạn 1: "Dè Chừng" và Kiểm Soát Rủi Ro (2017 – 2021)

Đây là thời kỳ các cơ quan quản lý tập trung vào việc cảnh báo rủi ro và ngăn chặn các hoạt động tiêu cực.

• Năm 2017: Dấu mốc đầu tiên là Quyết định 1255/QĐ-TTg, phê duyệt đề án hoàn thiện khung pháp lý, cho thấy sự quan tâm của Chính phủ. Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ngay sau đó đã ra Công văn 5747/NHNN-PC, khẳng định Bitcoin không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp. Các cảnh báo về xử phạt hình sự nếu dùng crypto để thanh toán liên tục được đưa ra.

• Năm 2018-2020: Chỉ thị 10/CT-TTg yêu cầu siết chặt quản lý để chống lừa đảo, rửa tiền. Lập trường không công nhận crypto là phương tiện thanh toán được giữ vững. Bộ Tài chính cũng thành lập Tổ nghiên cứu riêng về tài sản ảo.

• Năm 2021: Một tia sáng xuất hiện với Quyết định 942/QĐ-TTg, giao NHNN nghiên cứu thí điểm "tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (CBDC)", cho thấy sự cởi mở hơn với công nghệ blockchain.

Giai đoạn 2: Kiến Tạo Nền Móng Pháp Lý (2022 – 2025)

Giai đoạn này chứng kiến sự thay đổi ngoạn mục, chuyển từ phòng thủ sang chủ động xây dựng một khuôn khổ pháp lý toàn diện, tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế (FATF, MiCA của EU).

• Năm 2022-2023: Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 được ban hành, tạo nền tảng để đưa các nhà cung cấp dịch vụ tài sản ảo (VASP) vào diện quản lý.

• Năm 2024: Bước đi mang tính quyết định với Quyết định 194/QĐ-TTg, giao Bộ Tài chính chủ trì xây dựng khung pháp lý cho tài sản ảo. Dù Nghị định 52/2024/NĐ-CP tiếp tục siết chặt việc dùng crypto làm phương tiện thanh toán, nhưng mục tiêu đã rõ ràng: quản lý thay vì cấm đoán.

• Cột mốc lịch sử 2025:

  • Tháng 6: Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số, lần đầu tiên định nghĩa "tài sản số" và "tài sản mã hóa" trong luật, đặt nền móng cho việc thu thuế, bảo vệ nhà đầu tư.

  • Tháng 8 & 9: Các động thái diễn ra dồn dập: Lãnh đạo NHNN hé lộ kế hoạch thí điểm sàn giao dịch tài sản số, Đà Nẵng tiên phong cấp phép thử nghiệm dự án chuyển đổi tài sản mã hóa. Đỉnh điểm là Nghị quyết số 5/2025/NQ-CP chính thức "bật đèn xanh" cho việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong 5 năm.

Sự "Tiến Hóa" Trong Nhận Thức: Từ "Tiền Ảo" Đến "Tài Sản Mã Hóa"

Sự thay đổi trong hành lang pháp lý được phản ánh rõ nét qua xu hướng tìm kiếm của người dùng Việt Nam (dữ liệu từ Google Trends).

• 2017-2021: Cụm từ "Tiền ảo" chiếm ưu thế tuyệt đối, thể hiện nhận thức ban đầu còn mơ hồ và nhuốm màu tiêu cực.

• 2021-2023: Các thuật ngữ chính xác hơn như "Crypto" và "Tài sản số" bắt đầu trỗi dậy mạnh mẽ, trong khi "Tiền ảo" suy giảm.

• 2024-Nay: "Crypto" trở thành từ khóa phổ biến nhất, cho thấy cộng đồng đã đi vào tìm hiểu bản chất công nghệ. Đặc biệt, "Tài sản số" và "Tài sản mã hóa" đang tăng trưởng đột biến, song hành cùng các tin tức về luật pháp.

Hành Trình Của Một Khái Niệm: Từ "Tiền Ảo" Bị Cảnh Báo Đến "Tài Sản Số" Được Công Nhận

Nếu nhìn lại chặng đường pháp lý của crypto tại Việt Nam, ta sẽ thấy một cuộc chuyển mình đầy thú vị ngay trong cách gọi tên.

Thuở sơ khai, giai đoạn 2017-2019, các cơ quan chức năng gắn liền crypto với cái tên "tiền ảo". Thuật ngữ này xuất hiện dày đặc trong các văn bản cảnh báo rủi ro như Chỉ thị 10 hay thông cáo của Ngân hàng Nhà nước, phản ánh một thái độ thận trọng và có phần xa cách. Công chúng cũng vì thế mà quen thuộc với từ khóa này, đẩy nó lên đỉnh cao tìm kiếm vào năm 2021 rồi dần nguội lạnh.

Thế nhưng, câu chuyện đã sang trang mới. Khi tư duy quản lý thay đổi theo hướng chủ động kiến tạo, thuật ngữ "tài sản số" bắt đầu trỗi dậy. Nó xuất hiện trong các văn bản quan trọng như Quyết định 194 và được "đóng dấu" pháp lý một cách trang trọng trong Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025. Đây không còn là một sự thay đổi câu chữ đơn thuần, mà là một sự thừa nhận chính thức. Hiệu ứng của nó gần như tức thì: lượt tìm kiếm cho "tài sản số" đã bùng nổ từ một con số khiêm tốn trước 2021, vươn lên mạnh mẽ và khẳng định vị thế của một kênh đầu tư đang được hợp thức hóa.

Chương Mới Mở Ra: Cuộc Đua Của Các "Ông Lớn"

Việc hợp pháp hóa tạo ra một nền móng vững chắc, mở đường cho dòng vốn từ các định chế tài chính truyền thống và sự bùng nổ của các sản phẩm tài chính sáng tạo. Sàn giao dịch, cửa ngõ tiếp cận thị trường, chính là chiến trường đầu tiên.

Các "gã khổng lồ" đã không lãng phí thời gian:

• TCEX: Công ty con của Techcombank, nhanh chóng tăng vốn điều lệ lên 101 tỷ đồng.

• MB Bank: Bắt tay với Dunamu (công ty mẹ của sàn Upbit Hàn Quốc) để phát triển sàn giao dịch.

• VIXEX: Được thành lập với vốn điều lệ 1.000 tỷ đồng, có sự hậu thuẫn của Chứng khoán VIX.

• SSI Digital (SSID): Công ty con của Chứng khoán SSI, ký kết hợp tác với UBND TP. Đà Nẵng để xây dựng trung tâm tài chính quốc tế.

Nghị quyết số 5 cũng đặt ra những yêu cầu khắt khe (vốn tối thiểu 10.000 tỷ đồng, có sự tham gia của ngân hàng, công ty chứng khoán...), đảm bảo chỉ những đơn vị uy tín và đủ tiềm lực mới được tham gia cuộc chơi.

Lời kết

Việt Nam đã đi một chặng đường dài, từ những ngày đầu hoài nghi về "tiền ảo" đến việc chủ động xây dựng một thị trường "tài sản số" minh bạch và có quy chuẩn. Giai đoạn bản lề đã mở ra, mang đến cơ hội khổng lồ cho cả nhà đầu tư, doanh nghiệp và sự phát triển của nền kinh tế số. Giờ đây, việc khai phá tiềm năng của thị trường tỷ đô này không chỉ là nhiệm vụ của các nhà làm luật, mà còn là sứ mệnh của cả cộng đồng để cùng nhau kiến tạo những giá trị bền vững cho tương lai.

Disclaimer: Bài viết chỉ có mục đích thông tin, không phải lời khuyên đầu tư. Nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ trước khi ra quyết định. Chúng tôi không chịu trách nhiệm về các quyết định đầu tư của bạn.